Η εθνικιστική πολιτική του Αυγούστου


Imperator Cesar Divi Filius. Με αυτόν τον τρόπο ήταν επισήμως γνωστός ο Οκταβιανός. Ήταν ο πρώτος αυτοκράτορας  της Ρώμης, ο οποίος κυβέρνησε από το 27 π.Χ μέχρι και το 14 μ.Χ. Ονομάσθηκε από την Σύγκλητο  Αύγουστος (Αugustus), τίτλος που αποδιδόταν μόνο σε θεούς, και ...

υποδήλωνε την «αύξηση», την επέκταση, την άνοδο. Ήταν ο άνθρωπος που λατρευόταν ως θεός από την μία άκρη  της αυτοκρατορίας έως την άλλη. Ήταν αυτός που άλλαξε άρδην τον αρχαίο κόσμο.
Ο Οκταβιανός μετά τη μάχη στο Άκτιο και την εξόντωση του Αντωνίου αρχίζει να δρομολογεί τις διαδικασίες για την Ανόρθωση και την Ανασυγκρότηση  του ρωμαϊκού κράτους.  Τερμάτισε με επιτυχία τους εθνοκτόνους εμφυλίους πολέμους και επί της Ηγεσίας του η ρωμαϊκή επικράτεια και γενικώς ο αρχαίος κόσμος  γνώρισε ειρήνη, ευημερία, τάξη και ασφάλεια. Ήταν ο Άνδρας ο οποίος πρέσβευε την Ρωμαϊκή Παράδοση στην πιο αγνή της μορφή, και τις ρωμαϊκές Αρετές, έτσι όπως αυτές εξεφράσθησαν και επηρέασαν τη Ρωμαϊκή δημοκρατία στο παρελθόν. Η προσωπικότητά του και οι αντιλήψεις του διακρίνονται έντονα σε σύγκριση με αυτών των υπολοίπων σημαντικών ανδρών. Ας δούμε συνοπτικά γιατί στην πολιτική που εφάρμοσε ενυπάρχουν εμφανώς στοιχεία της Λαϊκής και Εθνικιστικής βιοθεωρίας.
Η διαφορά του με τον Καίσαρα τον ήταν πως ο Καίσαρ είχε υποτιμήσει την πεποίθηση του ρωμαϊκού λαού και του ιταλικού έθνους από την άποψη ότι επεδίωξε την εξομοίωση των Ρωμαίων πολιτών με των υποτελών των επαρχιών. Η «ισότητα» αυτή δεν άρεσε στους υπερήφανους Ρωμαίους πολίτες, καθώς ήθελαν να διατηρήσουν την πολιτική τους και συνεπώς εθνική τους υπόσταση. Αντιθέτως ο Αύγουστος θεωρούσε πως οι Ρωμαίοι πολίτες και έστω οι Ιταλοί σύμμαχοι δεν θα έπρεπε φυσικά να βρίσκονται στην ίδια πολιτική μοίρα με τους υπόλοιπους υποτελείς ( dediticii). Αγωνίσθηκε να κατέχουν οι Ρωμαίοι κυρίαρχη θέση μέσα στην αυτοκρατορία. Αυτή ακριβώς η αντίληψη του Αυγούστου η οποία και διαπότιζε την ρωμαϊκή κοινωνία ήταν αυτή που τον βοήθησε να νικήσει και τον Αντώνιο.  Συνειδητοποιώντας την ισχύ του εθνικού ρωμαϊκού αυτο-συναισθήματος, το χρησιμοποίησε ως ιδεολογικό όπλο ενάντια στον αγώνα του Αντωνίου. Εκμεταλλευόμενος την δουλοπρέπεια που έδειχνε στην Κλεοπάτρα, αλλά και έναν όρο της διαθήκης του ( σύμφωνα με τον οποίο ο Αντώνιος  μεταβίβαζε τμήμα ρωμαϊκής επικράτειας στα παιδιά της βασίλισσας), ο Αύγουστος παρουσιάσθηκε ως ο θεματοφύλακας της Ρωμαϊκής Παράδοσης, και της ρωμαϊκής Ταυτότητας σε αντίθεση με τον Αντώνιο στον οποίο καταλόγιζε ανυπακοή, προδοσία, κοσμοπολιτισμό.
Διασφάλιση του ρωμαϊκού Αίματος
Τα μέτρα που έλαβε για την ενίσχυση της ταυτότητας του ρωμαϊκού στοιχείου αγγίζουν τα όρια της ευγονικής. Αδιαμφισβήτητα τα εκκαθαριστικά αυτά μέτρα ήταν φυλετικά. Θεωρούσε πως η εισροή υπηκόων των επαρχιών στο σώμα των πολιτών είχε διαβρωτικό ρόλο και γι' αυτό επέβαλε στον κάθε Ρωμαίο πολίτη να νυμφεύεται και να τεκνοποιεί ώστε να αυξηθεί το ρωμαϊκό αίμα και ο πληθυσμός. Έτσι το υπερέχον στοιχείο έπρεπε να είναι το καθαρό ιταλικό αίμα.  Οι γάμοι με απελεύθερους απαγορεύονταν! Εδώ έχουμε να κάνουμε με πραγματικά φυλετικά κριτήρια τα οποία σκόπευαν φυσικά να διαφυλάξουν την φυλετική και συνεπώς την εθνική ταυτότητα των Ρωμαίων.  Με τα σημερινά κριτήρια o Αύγουστος χαρακτηρίζεται επιεικώς ρατσιστής.
Εθνικός στρατός
Επίσης στα πλαίσια της προσπάθειας προάσπισης της εθνικής ομοιογένειας, ανήκει και οι προσπάθειες που κατέβαλε να δημιουργήσει εθνικό στρατό. Σε αντίθεση με τον Καίσαρα και τον Αντώνιο, ο Αύγουστος επεδίωξε ο στρατός να αποτελείται αποκλειστικώς και μόνο από Ρωμαίους πολίτες, θέτοντας έτσι τα θεμέλια ενός ισχυρού, μόνιμου, εθνικού στρατού. Είχε την πεποίθηση πως την ρωμαϊκή αυτοκρατορία δεν θα μπορούσε να την περιφρουρεί άλλος στρατός εκτός από εκείνον η βάση του οποίου θα αποτελούταν από Ρωμαίους. Έτσι οι λεγεωνάριοι ήταν, κυρίως, ή Ρωμαίοι πολίτες ή Ιταλοί σύμμαχοι. Η δημιουργία, βέβαια, δευτέρου σώματος στρατού αποτελούμενου από υποτελείς υπηκόους, δεν αντίκεινται στις αντιλήψεις του καθώς αυτός είχε ρόλο επικουρικό.
Ενάντια στη διαφθορά
Το 29 π.Χ προβαίνει σε μια ανασύνθεση της ιθύνουσας τάξης. Αναθεωρεί τον κατάλογο της Συγκλήτου διαγράφοντας 190 μέλη της. Το κριτήριο; Η διαφθορά, η διαπλοκή και η ανεντιμότητα που αυτά επέδειξαν. Κατά την κρίση του Αυγούστου, η Σύγκλητος είχε διαβρωθεί από άτομα που δεν είχαν το κατάλληλο ηθικό υπόβαθρο και γι' αυτό το λόγο απέπεμψε από το σώμα της αυτά τα άτομα. Η Αξιοκρατία ενάντια στην γραφειοκρατία. Το συμφέρον της Κοινότητας ενάντια στον ατομικισμό.
Το 27 π.Χ πράττει κάτι χαρακτηριστικό που του περιποιεί ιδιαίτερη τιμή. Παραιτείται από τις έκτακτες  εξουσίες που του είχαν ανατεθεί, αποποιούμενος έτσι την υπεροψία που διέτρεχε προηγούμενούς του, και διατηρεί μόνο τον τίτλο του imperator, τίτλο καθαρώς στρατιωτικό. Είναι προφανής η σημαντική θέση που κατείχε η έννοια του στρατού για τη ρωμαϊκή παράδοση και για τον ίδιο τον Αύγουστο. Μέσα στο ίδιο έτος, δείχνοντας άκαμπτη θέληση, αρχίζει την περίφημη "Παλινόρθωση" του ρωμαϊκού πολιτεύματος. Χωρίς να μπορούμε να χαρακτηρίσουμε, έστω περιφραστικώς, το νέο πολίτευμα που δημιούργησε, μπορούμε να διακρίνουμε και να περιγράψουμε ένα Εθνικό πολίτευμα, με φιλολαϊκές αντιλήψεις. Κατόρθωσε να συγκεράσει  στοιχεία της αρχαίας Ρώμης, του παλαιού καθεστώτος με τις νέες αντιλήψεις, συνθήκες και επιταγές των καιρών δίχως να θίξει στο παραμικρό την Ρωμαϊκή Ταυτότητα. Αντιθέτως, υπήρξε πιστός αμύντοράς της.
Πράττοντας μια γενική επισκόπηση στην προσωπικότητα και στο πολιτικό πρόγραμμα του Αυγούστου, διαφαίνεται έντονα η προσπάθειά του να προβάλει, να αναδείξει και να διατηρήσει το ρωμαϊκό- ιταλικό στοιχείο, σύμφωνα βέβαια και με την απαίτηση του ρωμαϊκού λαού, ο οποίος δεν ήθελε να ακούσει τίποτε για εξίσωσή του με τον υπόλοιπό πληθυσμό των επαρχιών.  Αυτός ήταν ο Αύγουστος. Ιmperator για τον ρωμαϊκό στρατό, princeps για τον ρωμαϊκό λαό. Οδήγησε το ρωμαϊκό κράτος σε μια πραγματική Εθνική Ανασυγκρότηση, αφήνοντας μια τεράστια κληρονομιά σε όλον τον δυτικό πολιτισμό.

Αντεπίθεση