Η βαθιά στοχαστική, νοηματική πρόταση του Εμπεδοκλή περιλαμβάνει το σύνολο του κοσμικού συστήματος, ενώ βασικό μοτίβο της σκέψης και της διδασκαλίας του είναι η υπεράσπιση της ανάγκης για προσεκτική παρατήρηση του περιβάλλοντος κόσμου, του καθημερινού περίκοσμου. Χαρακτηριστικά, αναφέρει ότι αν και οι άνθρωποι έχουν εξοπλιστεί με εκπληκτική νόηση, συχνά παγιδεύονται μέσα στο καθημερινά τυχαίο ή συμπτωματικό -το απολύτως αβέβαιο- έχοντας την πεποίθηση ότι έχουν ανακαλύψει ένα ολόκληρο σύμπαν. Έτσι, όμως, καθιστούν τον εαυτό του...
αδέξιο να παρατηρεί προσεκτικά τον κόσμο, με αποτέλεσμα να χάνονται μέσα σε αυτό που έπρεπε να ελέγχουν. Αυτή η διαδικασία ενσαρκώνει για τον άνθρωπο την τέχνη της βέβαιης, της σίγουρης πλοήγησης στη ζωή πέρα από εμπόδια, εξαπατήσεις και ψευδαισθήσεις, ενώ στην περίπτωση που αυτή απουσιάζει, οι θνητοί απελπισμένοι σύρονται ως άβουλα όντα πέρα δώθε.
Η φιλοσοφική σκέψη του επεκτάθηκε στην επεξεργασία μιας λεπτομερούς γνωσιολογικής θεωρίας για την αίσθηση, ασκώντας ιδιαίτερη επιρροή τόσο στους συγχρόνους του, όσο και σε μεταγενέστερους στοχαστές, επηρεάζοντας κατά κάποιον τρόπο και την μετέπειτα εξέλιξη της Ανατομίας. Αποδέχεται τηναισθητηριακή λειτουργία ως το μοναδικό μέσον που διαθέτει ο άνθρωπος για την προσέγγιση της πραγματικής γνώσης, και την κατανόηση και ερμηνεία του αέναου γίγνεσθαι. Ωστόσο, παραδέχεται ότι η αισθητηριακή αντίληψη παρέχει μια περιορισμένη αντίληψη των πραγμάτων, η οποία όμως είναι απαραίτητη και αν χρησιμοποιηθεί ορθά, θα οδηγήσει στην πραγματική γνώση. Ακόμα και στην περίπτωση του θεού ή του Σφαίρου, η αντίληψη των οποίων δεν δύναται να στηριχθεί σε αισθητηριακά δεδομένα, τονίζεται ότι «οι αισθήσεις είναι ο κύριος δρόμος της πειθούς, που μπαίνει στο νου των ανθρώπων». Επιπλέον, υποστήριζε ότι: «Ο Θεός είναι ένας κύκλος που το κέντρο του είναι παντού και η περιφέρειά του πουθενά».
Επομένως, ο Εμπεδοκλής κατανοεί ότι η δύναμη των αισθήσεων είναι περιορισμένη, ωστόσο έχει εμπιστοσύνη στην ικανότητα του ανθρώπου να διευρύνει την «όραση» του με τη σπουδή, πλουτίζοντας τη γνώση του. Θεωρεί την γνωστική λειτουργία τη διαδικασία εκείνη που οδηγεί στην ένωση της ανθρώπινης σκέψης με την φρόνηση, η οποία είναι σύμφυτη με το γιγνωσκόμενο αντικείμενο. Παράλληλα, θεωρεί τη γνώση ανάμνηση, γεγονός που τον συσχετίζει άμεσα με τους πυθαγόρειους και την διδασκαλία της μετεμψύχωσης. Θεωρεί ότι διαμέσου της γνώσης και της ανάμνησης ο άνθρωπος καταφέρνει να εξυψωθεί σε ανώτερο επίπεδο.
Στην εποχή του ο κόσμος της Ελληνικής Ιατρικής ήταν διχασμένος πάνω στο πρόβλημα, του αν αυτό που εννοούμε με τους όρους «ψυχή», «νους», «νόηση», «νοημοσύνη», «διάνοια», «πνεύμα», «συνείδηση», εδρεύει στην καρδιά ή στον εγκέφαλο. Ο Εμπεδοκλής το εντοπίζει στο αίμα, γύρω από την καρδιά: «αἷμα γάρ ἀνθρώποις περικάρδιον ἐστὶ νόημα».
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεωρία, τα αντικείμενα παράγουν «απορροές», οι οποίες μέσω των πόρων του σώματος φθάνουν στα αισθητήρια όργανα, όπου και αναγνωρίζονται από όμοια τους στοιχεία που ενυπάρχουν μέσα μας. Μέσω αυτής της ιδέας ο φιλόσοφος καθίσταται το σημαντικότερο πρόσωπο της άποψης ότι "γνωρίζουμε τα όμοια μέσω των ομοίων".
Συγκεκριμένα, προβαίνει σε μια λεπτομερή περιγραφή της αισθητηριακής αντίληψης της όρασης και της ακοής. Δέχεται ότι μόνο τα όμοια πράγματα μπορούν να έχουν συμμετρικούς πόρους και απορροές, και για αυτό το λόγο δυνάμεθα να αισθανθούμε κάτι μόνο όταν αυτό ταιριάζει απόλυτα στους πόρους κάθε αίσθησης. Ως εκ τούτου κάθε αίσθηση μπορεί να κρίνει μόνο τα αντικείμενα που απευθύνονται σε αυτήν, που ταιριάζουν με τους πόρους της, ενώ της διαφεύγουν αντικείμενα που δεν μπορούν να εισχωρήσουν στους πόρους της ή αντικείμενα που είναι κατά πολύ μικρότερα από αυτούς, διαπερνόντας τους ανεπαίσθητα. Εν συνεχεία, τα αισθητηριακά δεδομένα μετατρέπονται σε αντικείμενα της νόησης. Εν τη αύτη περιπτώσει, η νόηση λειτουργεί όπως οι αισθήσεις και μπορεί να αντιληφθεί μόνο ότι αντιστοιχεί σε αυτή. Η διαφορά σε σχέση με τις αισθήσεις έγκειται στο ότι η νόηση συντελείται στο αίμα, το οποίο απαρτίζεται από ανάμειξη όλων των επιμέρους στοιχείων που αποτελούν τις αισθήσεις, με αποτέλεσμα να απευθύνεται σε ευρύτερο φάσμα δεδομένων.
Το παράδειγμα του μέγα φιλοσόφου Εμπεδοκλή αποτελεί ακόμη μια απόδειξη του μεγαλείου του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού και της ανώτερης φιλοσοφικής διανόησης που τον χαρακτήριζε. Το γεγονός ότι τόσους αιώνες πριν οι Αρχαίοι μας Πρόγονοι έθεσαν τις βάσεις για θεωρίες και γνώσεις που αναπτύχθηκαν σχετικά πολύ πρόσφατα στον χώρο της Επιστήμης, καθιστά αυταπόδεικτη την παγκόσμια πεποίθηση ότι ο Ελληνικός Πολιτισμός αποτέλεσε έμπνευση και οδηγό της μετέπειτα ανάπτυξης των υπολοίπων πολιτισμών ανά την Γη!
Αντεπίθεση
