Κρατάμε την παράδοση, γιατί για μας η παράδοση είναι το θησαυροφυλάκιο που φυλάει την ψυχή του λαού μας αθάνατη.Ο λαός μας τιμά τα γενέθλια του Ιωάννου του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου, μέρα που είναι πολύ κοντά στις 21 Ιουνίου, τότε που γίνονται οι θερινές τροπές του ήλιου και είναι η ακμή του θέρους. Γι’ αυτό και ο Αϊ-Γιάννης έχει πάρει πολλά σχετικά ονόματα: Κλήδονας, Λαμπαδιάρης, Λαμπαδιστής, Λαμπροφόρος, Φανιστής, Λιοτρόπης, Ριζικάρης, Ριγανάς, Βλαστολόγος, Μελάς και Απαρνιαστής (από τους ορνιούς για τα σύκα)...
Χαρακτηριστικό του εορτασμού στις 23-24 Ιουνίου είναι οι φωτιές,
πανάρχαιο έθιμο, που οι ρίζες του χάνονται στα βάθη των αιώνων, «έθος
αρχαίον», λαμπρό κατάλοιπο του λαϊκού πολιτισμού μας. Στη λαϊκή
λατρεία τα έθιμα επανέρχονται τακτικά σε ορισμένες εποχές και οι φωτιές
συνδέονται με το θερινό ηλιοστάσιο, το γύρισμα αυτό του χρόνου, που οι
αρχαίοι λαοί το θεωρούσαν πάντα σημαντικό και επικίνδυνο για τη ζωή
τους. Oι πυρές των ημερών αυτών είναι ένα έθιμο που συναντάται σε όλη
την Ελλάδα, αλλά είναι διαδεδομένο και σε όλους σχεδόν τους ευρωπαϊκούς
λαούς.
Στις 24 του μηνός τυχαίνει η ακμή του θέρους για το βόρειο ημισφαίριο και οι θερινές αλλαγές του ήλιου είναι μια σημαντική αλλαγή του χρόνου, κυρίως για τους γεωργούς. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ορισμένες συνήθειες των αρχαίων, σχετικές με το θερινό ηλιοστάσιο, διατηρήθηκαν αδιάκοπα μέχρι σήμερα.
Στις 24 του μηνός τυχαίνει η ακμή του θέρους για το βόρειο ημισφαίριο και οι θερινές αλλαγές του ήλιου είναι μια σημαντική αλλαγή του χρόνου, κυρίως για τους γεωργούς. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ορισμένες συνήθειες των αρχαίων, σχετικές με το θερινό ηλιοστάσιο, διατηρήθηκαν αδιάκοπα μέχρι σήμερα.
«Ανάβουνε φωτιές στις γειτονιές, του Αϊ Γιάννη,
αχ πόσα ξέρεις και μου λες που΄χουν πεθάνει»
Μια τέτοια συνήθεια είναι κι οι φωτιές τ’ αϊ -Γιαννιού που ανάβουν
συνήθως τρεις-τρεις στις γειτονιές, στις 24 Ιουνίου το βράδυ, και πηδούν
πάνω απ’ αυτές τρεις φορές. Είναι μια ευκαιρία να καεί και το
μαγιάτικο στεφάνι, ρίχνοντας αλάτι στη φωτιά, να πλαταγίζει για το κακό
μάτι. Πολλοί συμμετέχουν θεωρώντας πως, όταν περάσεις πάνω από τη φωτιά,
αποτρέπεις το κακό και παίρνεις καλή τύχη, υγεία και δύναμη. Το
πήδημα πάνω από τις φλόγες ήταν για τους αρχαίους ένα έθιμο καθαρτήριο
και «διαβατήριο». Καθαρίζονταν με τη δύναμη της φωτιάς κι έτσι, δυνατοί
και καθαροί, έμπαιναν στη νέα περίοδο που άρχιζε.
Τα παιδιά πηδάνε πάνω από τις φωτιές και φωνάζουν: "Τ’ Αϊ Γιαννιού τ’ ατσάλιιι.."
Όταν τα παιδιά που ανάβουν τις φωτιές και φωνάζουν
μπροστά στις
φλόγες μέσα στη ζεστή νύχτα
(μήπως έγινε ποτές φωτιά που να
μην την άναψε κάποιο παιδί, ώ Ηρόστρατε)
Και ρίχνουν αλάτι μέσα στις φλόγες για να πλαταγίζουν
τη νύχτα εκείνη του αη Γιάννη
όταν έσβησαν οι φωτιές
και μελέτησες τη στάχτη κάτω από τ’ αστέρια.
Γ. Σεφέρης, Ποιήματα
